« Ga terug naar het folderoverzicht

Dyslexie

In Nederland lijkt zo'n 5% van de bevolking in meer of mindere mate last te hebben van dyslexie. Ook op universiteiten en hogescholen vinden we studenten met dyslexie terug. Zo schatten we aan de hand van onze ervaring van de afgelopen jaren met studenten met dyslexie, dat er elk jaar aan de TU Delft zo'n 75 tot 100 studenten starten die in meer of mindere mate last hebben van dyslexie. In de praktijk merken we dat die studenten er zonder enige uitzondering niet op zitten te wachten dat anderen op hun hurken gaan zitten als taal het onderwerp is. Studenten met dyslexie willen gewoon student zijn, aan dezelfde eisen voldoen als andere studenten en ook op die manier benaderd worden. De handicap die dyslexie is, maakt al jaren deel uit van hun persoon, en ze ervaren dat lang niet altijd als een probleem. Ze zijn slechts op zoeken naar hulpmiddelen en mensen, die hun, als het nodig is, kunnen helpen om zelfstandig vorm te geven aan hun studieloopbaan. Deze houding is de basis van dit stuk.

Wat is dyslexie?

De vraag stellen wat dyslexie is, is gemakkelijker dan die te beantwoorden. Sinds in 1895 Hinshelwood het woord "woordblindheid" introduceerde is een ware polonaise van verklaringen, definities en behandelingen aan ons voorbijgetrokken. We laten hier stromingen die dyslexie situeren in bijvoorbeeld de ruimtelijke oriëntatie, linkshandigheid, visuele tekortkomingen, onregelmatige oogbewegingen, onbesproken. Evenals behandelmethoden zoals het dragen van gekleurde of prismabrillen, fysiotherapie, het springen op trampolines (!) het teruggaan naar de kindheid door weer te gaan kruipen (!!).

De huidige wetenschappelijke stand van zaken geeft duidelijk genoeg aan dat van die stromingen voor dyslectici en hun omgeving weinig heil is te verwachten. In 1995 verscheen er van de hand van de Commissie Dyslexie van de Gezondheidsraad een rapport waarin de volgende definitie van dyslexie te lezen valt:

"er is sprake van dyslexie wanneer de automatisering van woordidentificatie (lezen) en/of schriftbeeldvorming (spellen) zich niet, dan wel zeer onvolledig of zeer moeizaam ontwikkelt".

Kijken we naar de onderliggende oorzaak van dyslexie, dan kunnen we er vanuit gaan dat dyslexie zijn oorzaak heeft in structurele tekorten in het functioneren van de hersenen.

Studeren met dyslexie

Studenten met dyslexie zijn vaak intelligente, jonge mensen, met grote problemen waar het de techniek van de taal betreft: het lezen en spellen. Daarentegen hebben ze vaak een goed taalbegrip en kunnen ze goed logisch redeneren met behulp van taal. Voorts zijn het vaak creatieve geesten, met een goed gevoel voor ruimtelijke verhoudingen en een goed technisch inzicht. Het lukt hen minder goed om stap voor stap begrip op te bouwen, maar juist wel om een overzicht over het geheel te krijgen en van daaruit verder te werken. Hun kwaliteiten komen vaak goed tot hun recht in technische en beeldende studies. Studenten worden in de studie in hoofdzaak geconfronteerd met:

• het tempo en de hoeveelheid: in de voorbereiding is er te weinig tijd om alles goed te bestuderen en tijdens een tentamen is er te weinig tijd om alles af te krijgen.
• het niveau: voorheen was het voor veel studenten mogelijk om de dyslexie te compenseren met de overige capaciteiten; doordat het niveau van onderwijs bij komst naar een universiteit of hogeschool stijgt, wordt er een grotere aanspraak op de capaciteiten gedaan, waardoor de mogelijkheden van compensatie vaak wegvallen; hierdoor komt de dyslexie opeens veel duidelijker naar voren.
• gebrek aan energie: studeren betekent dat je veel uren moet maken, ook zonder dyslexie; als je daar bovenop ook nog eens veel tijd kwijt bent aan de voorbereiding van vakken, tentamens veel energie kosten en je regelmatig je dyslexie moet verantwoorden, kost je dit erg veel energie; dit kan zeker ten koste gaan van de motivatie en het plezier in de studie
• fouten bij tentamens: verkeerd lezen van een tentamenvraag, bijvoorbeeld 'minder' lezen waar 'meer' staat, '+' waar '-' staat, '36' waar '63' staat, leidt ertoe dat de student wel zijn kennis toont, maar bij een niet gestelde vraag, met als gevolg een onvoldoende resultaat.

Begeleiding en behandeling van studenten met dyslexie
Het meest effectief in de begeleiding van studenten met dyslexie is een combinatie van benaderingen:

• Behandeling lezen en spellen. Een methode waarbij gewerkt wordt met stimulering van de bij lezen en spellen betrokken hersenfuncties blijkt voor veel dyslectici tot goede vooruitgang te leiden. Daarnaast wordt dan gewerkt aan het leren herkennen van de eigen fouten, het vergroten van de leesvaardigheid en het vermogen tot begrijpend lezen.
• Time management. Voor elke student is time-management van belang, maar zeker voor studenten met dyslexie. Een gerichte methode om de tijd goed in te delen, de studie te organiseren, prioriteiten te stellen in het studieprogramma etc. kan voor een student met dyslexie zeer waardevol zijn.
• Studievaardigheden. Het volgen van colleges, het bestuderen van teksten, het maken van tentamens, het zijn allemaal vaardigheden, waar het nodige over te leren valt. Het aanleren van gerichte studievaardigheden kan een student met dyslexie helpen de beschikbare tijd waardevolller te besteden en meer rendement uit de studie te halen.
• Sociaal emotioneel. Door dyslexie komt het voor dat je regelmatig ergens niet in slaagt, terwijl je je er wel erg voor hebt ingespannen. Hierdoor kun je tegen volgende, vergelijkbare situaties op gaan zien. Ook moet je vaak uitleggen dat je dyslexie hebt, daar weerstand van anderen in overwinnen. Dat kost vaak enorm veel energie en levert veel frustratie en een gevoel van miskenning en gebrek aan zelfvertrouwen op. Deze gevoelens versterken alleen maar als mensen daadwerkelijk uit gaan vallen in een studie of werk. Gerichte psychologische begeleiding kan een student dan weer op de rails helpen.
• Regelingen en voorzieningen voor studenten met dyslexie. Op elke faculteit zijn er mogelijkheden om extra tentamentijd te krijgen, aangepaste tentamenvormen te hanteren (zoals een mondeling i.p.v. een schriftelijk tentamen). Daarnaast bestaan er voorzieningen in de meer financiële sfeer, zoals het aanvragen van een extra jaar studiefinanciering op basis van een handicap (in dit geval dyslexie). Voor een goed inzicht in de mogelijkhedn voor jou is het verstandig contact op te nemen met je studie-adviseur of de decaan. Voor dergelijke voorzieningen is vaak een verklaring van de studentenartsen of de psycholoog van de SGZ nodig.

Voor andere informatie over dyslexie en studeren en de mogelijkheden van begeleiding en behandeling kun je contact op nemen met: Mark van Graafeiland, tel. 015-2133426 .